بسمه تعالی  

قلم دو بار در قرآن به کار رفته است که عبارتند از: "اقْرَأْ بِاسْم‌ِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَق‌...الَّذِی عَلَّم‌َ بِالْقَلَم‌ِ "(علق‌،4) و "ن‌َّ وَ الْقَلَم‌ِ وَ مَا یَسْطُرُون‌َ"(قلم‌،1)
یکی از مهم‌ترین رویدادهای زندگی بشر پیدایش خط و راه افتادن قلم بر صفحه کاغذها یا سنگ‌ها بود و همان بود که دوران تاریخ را از ماقبل تاریخ جدا کرد. "قلم‌" حافظ علوم و دانش‌ها، پاسدار افکار اندیشمندان‌، حلقة اتصال فکری علما و پل ارتباطی گذشته و آیندة بشر است و حتی ارتباط آسمان و زمین نیز از راه لوح و قلم حاصل شده است‌.
برخی مفسران "قلم‌" را در آیه 1 سورة قلم به قلمی تفسیر کرده‌اند که فرشتگان بزرگ خدا وحی آسمانی را با آن می‌نویسند و یا نامة اعمال آدمیان را با آن رقم می‌زنند، ولی به باور برخی دیگر (مانند نویسندگان تفسیر نمونه‌) آیه مفهوم گسترده‌ای دارد که این تفسیر بیان یکی از مصداق‌های آن است‌; همان گونه که "ما یسطرون‌" نیز مفهوم وسیعی دارد و تمام آن‌چه را در طریق هدایت و تکامل فکری و اخلاقی و عملی بشر به رشتة تحریر می‌آورند، شامل می‌شود و منحصر به وحی آسمانی یا اعمال انسان‌ها نیست‌.(ر.ک‌: تفسیر نمونه‌، آیت اللّه مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 24، ص 370، دارالکتب الاسلامیة‌، چ 3، قم‌، 1367 ش‌.)